cumhuriyetciyorum

LOZAN MONTRÖ ARASI

İzmirliler için Lozan-Montrö arası bir kaç yüz metredir. Seslenseniz işitilecek, elinizi uzatsanız dokunulacak kadar yakındadır Lozan ve Montrö İzmir’de. Bilmeyenler için anlatmış olalım! Lozan ve Montrö İzmir’de Fuar’ın aynı adlı iki kapısının yer aldığı iki meydancıktır. Aynı zamanda da yakın tarihimizin iki köşetaşı! Montrö, Hatay ve Musul’la birlikte Lozan’da çözüm bulmamış üçüncü sorun olan boğazların statüsünün belirlendiği sözleşmenin imzalandığı İsviçre kentinin adıdır. Toprak kazanımı içermez gibi görünen Boğazlar Sorunu hepsinden önemlidir oysa! Lozan’a göre hem Çanakkale hem de İstanbul boğazları Türk egemenliği ve bağımsızlığını zedeleyen bir çözümsüzlük içermiştir. Örneğin, bu sözleşmeye göre Türk askeri her iki boğaza da 20 km’den daha yakın olamayacaktır. Kendi ülkenizde, kendi topraklarınızda kısıtlılık ve engellilik demektir bu durum!

Yerleşimsel uzaklıkları 30 kilometre olan bu iki kent arasındaki zamansal fark bizler açısından 13 yıldır. Montrö, Lozan’dan 13 yıl sonra imzalanmış ve bağımsızlığımız gerçek anlamda tescillenmiştir diyebiliriz.

Montrö Türkiye kadar Karadeniz’e kıyıdaş ülkeler açısından da önem taşır. Türkiye’ye boğazlar konusunda getirilen kısıtlamaların sonlanmasının yanı sıra kıyıdaş ülkelere sağlanan güvenceler de göz önüne alındığında Montrö Karadeniz’i barış gölüne dönüştürmüştür demekte de sakınca olmasa gerek!

Örneğin, Karadeniz’e kıyıdaş olmayan ülkelere ait savaş gemileri tonaj kısıtlamasının yanı sıra süre kısıtlaması uygulamasıyla karşı karşıya kalacaklardır. Bu sürenin üst sınırı 21 gündür. Kıyıdaş da olsalar denizaltı ve uçak gemisi geçirmek söz konusu olamayacaktır.

Sözü bugüne düşürelim!

Bilindiği gibi kıyıdaş ülkelerden Ukrayna bölünme sürecindedir. Yakınlardan ve uzaklardan yayılmacı karışmasıyla karıştırılan Ukrayna’da işler batılının istediği gibi gitmemektedir. Bu durumda Montrö ile egemenlik haklarını kazanan boğazların sahibi Türkiye’ye büyük sorumluluk ve yükümlülük düşmektedir.

Hemen her fırsatta plebisit diyen batının Ukrayna’da Kırım’ın statüsünün belirlenmesi için bu seçeneği şiddetle yadsıması dikkate değerdir.

Ukrayna ve Kırım’daki gelişmeler için uzaklardan işe karışanların Karadeniz’e çıkma düşlerinin gerçekleşmesi Türkiye’nin Montrö’ye ve dolayısı ile kendi egemenliğini sahiplenmesine bağlıdır.

Seksen yıllık Montrö Boğazlar Sözleşmesi bugün de bölge barışının güvencesidir. Karadeniz kıyısında olanlar AB(D)’yi hiç ilgilendirmemelidir.

İzmir’de bir meydancığa adını veren küçük İsviçre kenti Montrö bölge barışının biricik güvencesidir! İzmir’de bir yere ad olmasının yanı sıra silahların konuşmasına engel olan ve hala yaşayan bir uluslararası sözleşmenin de adıdır Montrö!

Ceyhun BALCI, 08.03.2014