cumhuriyetciyorum

“Bize öz Türkçe yaraşır” için bir cevap

1. 

   ygogus

   Kasım 16, 2014

   Sayın Balcı,
   Cumhuriyetciyorum sayfalarında okuduğum “Bize öz Türkçe yaraşır” yazınızı beğeniyle okudum. Ben de sizinle aynı görüşteyim, Türkçemizi güzelleştirmeye çalışmalıyız. Ama her fırsatta bu çabanın önemini ve sınırlarını kısaca belirtmemiz, öz Türkçe yanlılarının sayısını artırması bakımından, yararlı olacaktır.
   Yıllarımızı bu uğurda harcamış da olsak birinci derecede Türk Dil Kurumu ve onun yayımladığı Türkçe Sözlük (TS), ikinci derecede Dil Derneği ve onun yayımları temel kaynak olarak kullanılmalıdır. Örneğin “güzel” sözcüğü TS ye göre Türkçe köklü bir sözcüktür, onun yerine geçecek yeni bir sözcük (yazınızda “iyemli”) uydurmak gereksizdir. TS nin dışına çıkarken birinci ve ikinci derece kaynaklara başvurmadan, biraz gelişigüzel davranmak faydadan çok zarar verebilir, öztürkçeleşme akımının karşıtlarını güçlendirir.
   Dilimize doğu ya da batı dillerinden geçen sözcükler yerine Türkçe kökenli sözcükler üretirken hem büyük özen göstermek, hem de sözcüğün kabul edilme olasılığını düşünmek zorundayız. Hece sayısının eski sözcüktekinden fazla olması, kabul görmesi ve yaygınlaşması olasılığını önemli ölçüde azaltmaktadır. “Kitap” için önerilen “okunca” yerine “okun”, “cahil” için önerilen “bilisiz” yerine “bilsiz” bu bakımdan üstündür. “Kampüs” sözcüğü yerine ODTÜ titizlikle “yerleşke” kullanmasına karşın çoğunluk üniversite ve belediyeler yabancı olanı kullanmaktadır. Başlangıçta “yerke” seçilse tutunma olasılığı artardı.
   Yerleşik “kitap”, “harf” gibi sözcükler yerine yeni sözcükler üretmek ve bunları yaygınlaştırmak zaman isteyen, hızlandırılması ise sosyal dirence ve toplumsal ayrışmalara yol açabilecek bir eylemdir. Öncelikli diğer iki eyleme çabalarımızı yoğunlaştırmamızı, bu konuda halka dönük yayımlarımızı çoğaltmamızı öneririm. Bunlardan birincisi Dil Devrimimizin mantığını ve büyük yararını açıklamaktır. Bence bunu üç temele dayandırmak yeterlidir: Halkımızın düşünce sistemine yeni kavramları, sözcüğün Türkçe olan kökünün çağrışımı ile kolayca kazandırabileceğiz, kültür düzeyi yükselecektir; köklerden eklerle türetme mantıklı düşünmeyi ve düşünmede esnekliği geliştirecektir; kökün Türkçe olması ismin hallerini, çekimini, okunuş ve yazılışını sorunsuz kılacaktır. Az eğitimli halk için değerli olan bu üç yararı önemsemek okumuş tabakamızı daha halkçı yapacaktır.
   Çabalarımızı yoğunlaştırmamız gerekli olan ikinci eylem, çevremizdeki dil kullanım yanlışlarını düzeltmektir. Bu ülkemizin büyük eksikliği olan toplum içi iletişimin zamanla güçlenmesi gibi çok önemli bir yan yarar da sağlayacaktır.
   Saygılarımla

   Cevapla