cumhuriyetciyorum

MİDİLLİ’NİN ÜNLÜLERİ

Geçmişi tarih öncesine uzanan bu Kuzey Ege adasının epeyce görüp, geçirmiş bir yer olduğuna kuşku yoktur.
Bu yazıya konu olan kişiliklerden kadın şair Safo’yu en başa yazmak gerekir. İÖ 6. yüzyılda yaşamış olan Safo lirik biçemle kaleme almış şiirlerini. Safo’nun en büyük özelliği içinden geçeni açıklıkla ve içtenlikle dile getirmesi olmuş. Yaşadığı zamanın değer yargıları gereğince bir kadının bu denli öne çıkması, sivrilmesi ve başat konuma gelmesi birilerini rahatsız etmiş.

Kimi şiirlerindeki ifadelerden yola çıkılarak kadın seviciliğiyle etiketlenmiş. Adanın adı olan Lesvos’un bir cinsel tercihle özdeşleştirilmesi de bu yargıya dayandırılmış. Lesvos’un, Safo’ya göndermede bulunularak cinsel eğilim imgesine dönüştürülmüş olması günümüzde irdelenmiş ve gerçeklikle ilişiği sorgulanır olmuştur.
Çağının feministi olan Safo’nun egemenler üzerinde yarattığı rahatsızlığın onun bu şekilde suçlanması yoluyla tepki gördüğü bugün için en azından bir grup araştırmacı tarafından kabul gören savdır.
Safo’nun kendisiyle ilgili önyargılardan rahatsızlık duyduğu da biliniyor. Hatta, bir erkeğe olan sevgisine karşılık alamaması sonucu canına kıydığı da öne sürülmüştür.
Gerçek her ne olursa olsun, Midilli adasının günümüzde lezbiyenlik akımının simgesi olduğu da kuşku götürmez bir durumdur. Safo’nun kenti olarak bilinen güneydeki Eresos her yıl lezbiyenlerin buluşmasına ev sahipliği yapmaktadır. Sağladığı parasal getiri nedeniyle olsa gerek ki; ada halkı bu durumdan çok da rahatsızmış gibi görünmemektedir.

Midilli’yi aynı zamanda bir Enişte Adası olarak da nitelemek olası. 1335’te zamanın Bizans İmparatoru Yuannes adayı kız kardeşiyle evlenen Cenovalı Francesko Gattuliso’ya armağan etmiş. Bir tür çeyiz içeriği olmuş böylelikle Midilli. Her ne kadar görünürdeki gerekçe buysa da, gerçek neden İstanbul’un kontrol altına alınması mücadelesinde imparator ile eniştenin bağlaşıklık kararı alması ve Cenovalının desteğine karşılık olmasıdır Lesvos’un. O dönemde denizcilik ve onunla bağlantılı ticaretteki becerileriyle tanınmış olan Cenovalı ve Venedikli grupların kendilerine uzak topraklarda egemenlik kurması sıradan bir durumdu. Benzer etkiye yakındaki Sakız adasında da rastlamak olasıdır.

Barba Rosso’nun adı anılmasa olmaz bir ünlü Midillili olarak. Ünlü Türk denizcisi, gerçek adı Hızır Reis olan Barbaros Hayrettin Paşa 1478’de güneydeki Paleokipos köyünde gelmiş dünyaya. Babası Vardarlı Yakup Ağa aynı zamandan adanın fatihlerinden birisi. Anası Katarina ise Midilli’nin yerlisi.
Başlangıçta korsanlık yapan Barbaros ve kardeşleri Kanuni döneminde Osmanlı donanmasına katılmaya çağırılmışlar. Pek çok eşsiz zaferin altına imza atarak Akdeniz’in Türk Gölü olarak anılmasını sağlamış olması sayısız yararlılıklarından en önemlisi sayılır.

Anısı ve adı İstanbul Beşiktaş’taki Barbaros Anıtı ve bulvarında yaşatılmaktadır. Ayrıca, Deniz Kuvvetleri’ne ait gemilere de adı verilmiştir.

Adalı yazar Stratis Mirvilis ada Osmanlı egemenliğindeyken 1890’da Skamnia’da doğmuş.
Birinci Balkan savaşı gönüllüsü olmuş. Küçük Asya Kampanyası’na katılmış. Küçük Asya serüveni sonrasında adaya dönmüş.
Bu kez II. Dünya Savaşı sırasında Nazi işgaliyle karşılaşmış.
En bilinen yapıtlarından Mezarda Hayat, Arnavut Vasil ve Post Avcısı Türkçe’ye kazandırılmış.

Midilli adası eskil (antik) dönem şairleri bakımından şanslıdır. Adaya ad olması bakımından Safo öne çıkmakla birlikte, çağdaşı Alcaeus’u unutmamak gerekir. Pek çok araştırıcı Alcaeus’u Safo’yla karşılaştıracak kadar önemser.
Politik içerikli olanların yanı sıra ilahileri, içki şarkıları, aşk şarkıları en bilinen eserlerdir.

Son olarak anadan doğma değil ama sonradan olma Vatan ve Hürriyet şairi Namık Kemal’e değinmemek olmaz! Yeni Osmanlıcılık akımının öncüsü olan Namık Kemal düşünceleriyle Atatürk’ü etkilemiş olmasıyla da bilinir. Her ilerici gibi onun da başına gelmeyen kalmaz. Midilli’ye yolunun düşmesi sürgün nedeniyledir. Sürgünü de üretme ve çalışma gerekçesi yapan Namık Kemal’in Midilli’de geçirdiği yıllar adanın Türk topluluğu için büyük şanstır. Onun çalışmaları sonucu adada Türk okulları açılır ve Türklerin yaşam standardı yükselir.